پیش گیری از حوادث غیر مترقبه طبیعی از دیدگاه قرآن و احادیث

کشور ایران یکی از مستعد ترین کشورهای روی خط زلزله دنیا است و بر پایه آمارهای رسمی در 30 ساله گذشته بیش از 60 درصد تلفات جانی کشور ناشی از زلزله بوده است. در روایات آمده است هر گاه چهار چیز آشکار شود زلزله ظهور پیدا می کند:زنا، گسترش ظلم و جور، نپرداختن زکات ، شرک و کفر و ربا .همچنین وقوع زلزله های مکرر را از نشانه های ظهور حضرت صاحب الزمان(عج) معرفی نموده اند.

چکیده:رسالت اصل آثار دینی هدایت انسان به شاهراه کمال است و آثار ماندگار کتب دینی بویزه قرآن و احادیث و روایات پیشوایان معصوم (ع) گنجینه های ارزشمندی از معارف مورد نیاز بشر را تشکیل می دهند که طالبان علم و تشنگان معرفت در هر عصر و در هر زمان می توانند از آنها بهره گیرند. .از نظر اسلام چیزی که تضمین می کند علم ودانش در راه درست به کار رود ایمان است . علم در قرآن مقرون به ایمان آمده است که می تواند منجر به عمل صالح شود . 6 میلیون نفر بر اثر حوادث غیر مترقبه طبیعی جان باخته اند و آمارهای بین المللی نشان می دهد در 27 سال گذشته 3

بیش از سه میلیارد نفر آسیب دیده اند و بیش از 240 میلیارد دلار خسارت مالی وارد شده است و از سوی دیگر وقوع این حوادث رو به افزایش است . انسان به تعبیری موجودی گیرنده، فرستنده و حساب کننده قلمداد شده و با هوشمندی خود قادر است بسیاری از وقایع را که گاه بلیه به نظر می رسند به رحمت مبدل کند یا حداقل از میزان خسارات وارده بکاهد. این درحالی است که قرآن کتاب هدایت انسانها قرنها پیش وقوع این حوادث و روشهای پیش گیری از آنها را خبر داده است . در قرآن کریم در سوره رعد اشاره به این نکته شده است که باران به عدد وبه مقدار معین می بارد و صاعقه شدید عذابی است که خدا برای مردمی که استحقاق عذاب دارند نازل می کند که رسول اکرم (ص) نیز به این مساله اذعان داشته اند . در آیه اول سوره حج و آیه 73 سوره اعراف وقوع زلزله در اثر کفران نعمت قوم ثمود ودر آیات 16 و 17 سوره سبا به گرفتار شدن قوم سبا به سیل در اثر روی گرداندن از خدا و نیز در آیه 14 سوره عنکبوت به طوفان نوح اشاره شده است. در سوره زلزله و آیه 14 سوره مزمل حادثه زلزله و چگونگی وقوع آن تشریح شده است. پاره ای از روایات می گوید هر گاه زنا در میان قومی افزون شود خداوند آن ها را به زلزله دچار خواهد کرد.همچنین وقوع زلزله های مکرر را از نشانه های ظهور حضرت صاحب الزمان(عج) معرفی نموده اند .در آیه 155 سوره بقره سخن از خشکسالی و قحطی به میان آمده است و خدا از آن به عنوان وسیله ای برای آزمایش انسانها و کفاره گناهان یاد کرده است. توجه به هشدارها و دلایل قرآنی و روایات، اصلی ترین کلید پیش گیری از حوادث هولناک و خانمان برانداز طبیعی و نیز درک و پذیرش این گونه حوادث است که مقاله حاضر با تحلیل و بررسی این آیات و روایت سعی نموده است قطره ای از دریای حقیقت قرآن و احادیث دراین باره را بازگو نماید .

کلمات کلیدی : قرآن، حوادث غیر مترقبه طبیعی، پیش گیری
مقدمه
در گستره تمدن و فرهنگ کهن و متنوع بشری، از آغاز تا کنون، هیچ کتابی در حوزه هیچ مکتب و دینی نیست که صدق، صحت، صلابت، اعتبار و اتقان تاریخی اش به روشنی و مقبولیت قران کریم باشد. کرنش و خضوع متفکران و فرزانگان در برابر قرآن نیز ناشی از همین حقانیت، عمق، عظمت و ستردگی است. رسالت اصل آثار دینی هدایت انسان به شاهراه کمال است و آثار ماندگار کتب دینی بویژه قرآن و احادیث و روایات پیشوایان معصوم (ع) گنجینه های ارزشمندی از معارف مورد نیاز بشر را تشکیل می دهند که طالبان علم و تشنگان معرفت در هر عصر و در هر زمان می توانند از آنها بهره گیرند. .از نظر اسلام چیزی که تضمین می کند علم و دانش در راه درست به کار رود ایمان است . که علم در قرآن مقرون به ایمان آمده است که می تواند منجر به عمل صالح شود. حوادث و بلایای طبیعی که همواره به عنوان یک عامل تهدید کننده در حیات بشری تلقی می شوند یکی از جنبه هایی است که قران کریم همواره از آن 6 میلیون نفر بر اثر حوادث غیر مترقبه طبیعی  سخن می گوید. آمارهای بین المللی نشان می دهد در 27 سال گذشته 3 جان باخته اند و بیش از سه میلیارد نفر آسیب دیده اند و بیش از 240 میلیارد دلار خسارت مالی وارد شده است و از سوی دیگر وقوع این حوادث رو به افزایش است . انسان به تعبیری موجودی گیرنده، فرستنده و حساب کننده قلمداد شده و با هوشمندی خود قادر است بسیاری از وقایع را که گاه بلیه به نظر می رسند به رحمت مبدل کند یا حداقل از میزان خسارات وارده بکاهد. این درحالی است که قرآن کتاب هدایت انسانها قرنها پیش وقوع این حوادث و روشهای پیش گیری و درک و پذیرش آنها را خبر داده است تا انسان با دقت و تمسک به این رهنمودهای ارزشمند مانع ازوارد آمدن خسارات وآسیب به جان ومال خویش گردد.

وقوع سیل از نگاه قرآن
سیل بزرگترین عامل خسارت در بین حوادث طبیعی است . آخرین آمار منتشره تعداد دفعات وقوع سیل در طول سالهای 1330 تا 1380 را 3700 مورد اعلام نموده است. براساس آمار اخیر تعداد وقوع سیل در دهه 70 نسبت به دهه 30 تقریبا 10 برابر شده است.

نکته جالب توجهی که در قرآن به آن اشاره شده است، بارش باران به عدد و مقدار معین است.
انزل من السماء ماء فسالت اودیة بقدرها: و از آسمان آب را فرو فرستادیم، پس رودها روان شدند با اندازه خویش.
سوره رعد آیه 17

و انزلنا من السماء و ماء بقدر : و ما آب را به قدر معین نازل کردیم ( سوره مومنون آیه 18)

و الذی نزل من ااسماء ماء بقدر فانشرنا به بلده میتا کذلک تخرجون : همان کسى که از آسمان آبى فرستاد بمقدار معین، و بوسیله آن سرزمین مرده را حیات بخشیدیم; همین گونه (در قیامت از قبرها) شما را خارج مى سازند! (سوره زخرف ایه11)

و ان من شیء الا عندنا خزائنه و ننزله الا بقدر معلوم: هیچ چیزی در عالم نیست جز آنکه منبع و خزینه آن نزد ما است و ما نمی فرستیم مگر به مقدار معین(سوره حجر آیه 21)

تعبیر به قدر اشاره لطیفی به نظام خاص حاکم بر نزول باران است که بارش باران بر مقتضای تدبیر الهی است و به اندازه ای می بارد که مفید و ثمر بخش است و زیانبار نیست. بر اساس تحقیقاتی که دانشمندان بر روی تناسب قطرات باران انجام دادند به این نتیجه رسیدند که مقدار قطراتی که از زمین بخار می شودن در حدود 16 میلیون تن می باشد و به همین میزان اب از آسمان فرود می اید .

در بینش الهی، تاثیر گذار در جهان هستی فقط خداوند است " لا موثر فی الوجود الا الله" .از اینرو نوع کار هر یک از موجودات تحت فرمان مشیت اوست" له مقالید السموات و لارض" : برای اوست کلید آسمانها و زمین.باران نیز از این قاعده مستثنی نیست که بر اساس مشیت الهی گاه لباس نقمت به خود می پوشد. چنانچه در سوره نور آیه 43 آمده است:آیا ندیدى که خداوند ابرهایى را به آرامى مى راند، سپس میان آنها پیوند مى دهد، و بعد آن را متراکم مى سازد؟! در این حال، دانه هاى باران را م ىبینى که از لابه لاى آن خارج مى شود; و از آسمان -از کوه هایى که در آن است (ابرهایى که همچون کوه ها انباشته شد هاند)- دانه هاى تگرگ نازل مى کند، و هر کس را بخواهد بوسیله آن زیان مى رساند، و از هر کس بخواهد این زیان را برطرف مى کند; نزدیک است درخشندگى برق آن (ابرها) چشمها را ببرد. در تفسیر نمونه در ذیل این آیه کریمه آمده است:آری اوست که از یک ابر گاهی باران حیات بخش نازل می کند و گاه با مختصر تغییر آن را به تگرگهای زیانبار و حتی کشنده تبدیل می کند و این نهایت قدرت و عظمت او را نشان می دهد که سود و زیان و مرگ و زندگی را در کنار هم چیده و بلکه در دل هم قرار داده است.

در آیات 16 و 17 سوره سبا به گرفتار شدن قوم سبا به سیل در اثر روی گرداندن از خدا و کفران نعمت اشاره شده در محل سکونتشان نشانه اى (از قدرت الهى) بود: دو باغ (بزرگ و گسترده) از راست و چپ « سبا » است:براى قوم (رودخانه عظیم با میو ههاى فراوان; و به آنها گفتیم:) از روزى پروردگارتان بخورید و شکر او را بجا آورید; شهرى است پاک و پاکیزه، و پروردگارى آمرزنده (و مهربان)! اما آنها (از خدا) روى گردان شدند، و ما سیل ویرانگر را بر آنان فرستادیم، و دو باغ (پربرکت) شان را به دو باغ (بى ارزش) با میوه هاى تلخ و درختان شوره گز و اندکى درخت سدر مبدل ساختیم!

قوم سبا توانستند با سد عظیمى که در میان کوههاى مهم آن ناحیه بر پا ساختند سیلابهاى فراوانى را در پشت آن سد عظیم ذخیره کنند, و به این ترتیب سرزمینهاى وسیع و گسترده اى را زیر کشت درآورند. از نظر نعمتهاى مادى هوایى پاک و نسیمى فرح افزا داشت , و سرزمینى حاصلخیز و درختانى پربار و اما از نظر نعمت معنوى غفران خداوند شامل حال آنهابود, از تقصیر و کوتاهى آنها صرف نظر مى کرد, و آنها را مشمول عذاب وسرزمینشان را گرفتار بلا نمى ساخت .نعمتهاى خدا را ناچیز شمردند, عمران و آبادى و امنیت را ساده انگاشتند,از یاد حق غافل شدند, و مست نعمت گشتند.و خداوند با عذاب خود آنها را مجازات کرد

با بررسیهای باستانشناسان (همان طور که در شکل نشان داده شده ) با کشف ستونها و بررسی نوشته های روی آنها به این نتیجه رسیدند که انها قبلا خورشید پرست بوده اند.

در سوره عنکبوت آیه 14 به طوفان نوح اشاره شده است:و ما نوح را بسوى قومش فرستادیم; و او را در میان آنان هزار سال مگر پنجاه سال، درنگ کرد; اما سرانجام طوفان و سیلاب آنان را فراگرفت در حالى که ظالم بودند. پس از آن که نوح(ع) نهایت تلاش خود را در راه هدایت قومش به کار برد و همه راه هاى اصلاح آنها براى وى به بن بست رسید، به پیشگاه پروردگار خویش پناه برد و از قومش نزد او شِکوه کرد . خداوند دعاى نوح(ع) را مستجاب گرداند و اراده فرمود تا قبل از آن که قومِ دروغگوى وى به هلاکت برسند، اسباب رهایى نوح(ع) و ایمان آورندگان به او فراهم شود؛ از این رو به آن حضرت چنین وحى فرمود که، غیر از این عد هاى که ایمان آورد هاند، کس دیگرى ایمان نخواهد آورد، به او فرمان داد تا از تکذیبِ کافران و آزار و اذیت شان اندوهگین نشود؛ زیرا به زودى خداوند همه آنها را غرق خواهد ساخت.

در آیه 54 سوره انفال به سرنوشت فرعونیان اشاره شده است"کداب آل فرعون والذین من قبلهم کذبوا بآیات ربهم فاهلکناهم بذنوبهم واغرقنا آل فرعون وکل کانوا ظالمین :مانند عادت فرعونیان و پیشینیان آنان است که آیات پروردگارشان را تکذیب کردند ، در نتیجه ایشان را به کیفر گناهانشان هلاک نمودیم ، و فرعونیان را غرق کردیم و همه آنان ستمکار بودند."
وقوع زلزله از نگاه قرآن
کشور ایران یکی از مستعد ترین کشورهای روی خط زلزله دنیا است و بر پایه آمارهای رسمی در 30 ساله گذشته بیش از 60 درصد تلفات جانی کشور ناشی از زلزله بوده است.

در روایات آمده است هر گاه چهار چیز آشکار شود زلزله ظهور پیدا می کند:زنا، گسترش ظلم و جور، نپرداختن زکات ، شرک و کفر و ربا .همچنین وقوع زلزله های مکرر را از نشانه های ظهور حضرت صاحب الزمان(عج) معرفی نموده اند.

در سوره زلزله، مزمل و حج به وقوع حادثه زلزله اشاره شده است:
،"اذا زلزلت الارض زلزالها" :هنگامى که زمین شدیدا به لرزه درآید."و اخرجت الارض اثقالها " :و زمین بارهاى سنگینش را خارج ساز د (آیه 1و 2سوره زلزله). " یوم تجف الارض و الجبال و کانت الجبال کثیبا مهیلا": روزی که زمین و کوهها بلرزند و کوهها مانند تل ریگ از هم پاشیده می شود (آیه 14 سوره مزمل). "یا ایها الناس اتقوا ربکم ان زلزلة الساعة شیء عظیم": ای مردم از پروردگار خویش بترسید زلزله (قیامت ) امر عظیمی است. (ایه 1 سوره حج).

در آیه 73 سوره اعراف به وقوع زلزله در اثر کفران نعمت قوم ثمود اشاره شده است:
اى قوم من! (تنها) خدا را بپرستید، که جز او، معبودى » : و به سوى (قوم) ثمود، برادرشان صالح را (فرستادیم); گفت الهى براى شما معجز هاى است; او را به « ناقه » براى شما نیست! دلیل روشنى از طرف پروردگارتان براى شما آمده: این حال خود واگذارید که در زمین خدا (از علفهاى بیابان) بخورد! و آن را آزار نرسانید، که عذاب دردناکى شما را خواهد .( گرفت! (اعراف آیه 73

قوم ثمود در سرزمین حجر که بین عربستان وسوریه قرار داشت زندگى م ى کردند.قوم ثمود مردمى متمدن بودند که براى سکونت خود قصرها م ى ساختند و از کوهها با مهارت خاصى خانه مى تراشیدند و دل کوهها را م ى تراشیدند.شغل آنان زراعت و احدا ث قنوات و غر س نخلها بوده و زندگى آسوده و خوشى داشتند.آنان کمتر از سیصدسال عمر نمى کردند و بعض ى تا هزارسال هم عمرمى نمودند.متأسفانه بت پرستى در میان آنان مرسوم شد و خداوند تعالى براى هدایتشان صالح را در سن شانزده سالگى که از خانواد ههاى اصیل و محترم خودشان بود و ب ه عقل و علم در میانشا ن ممتاز و معرو ف بود را فرستاد.صالح تاسن صد وبیست سالگ ى در میا ن قومش مشغول هدایت بود ولى فقط افراد قلیلى به او پیوستند تا اینک ه عذاب الهى بر قو م ثمود نازل شد و آ ن مردم بت پرست به وسیله صیحه و زلزله و صاعقه نابود شدند.
وقوع خشکسالی از نگاه قرآن
خشکسالی را می توان معلول یک دوره شرایط خشک غیرعادی دانست که به اندازه کافی دوام داشته باشد تا عدم تعادل در وضعیت هیدرولوژی یک ناحیه ایجاد شود. در دهه های اخیر در بین حوادث طبیعی که جمعیت های انسانی را تحت تأثیر قرار داده اند تعداد فراوانی پدیده خشکسالی از نظر درجه شدت ،طول مدت ،مجموع فضای تحت پوشش ،تلفات جانی ،خسارات اقتصادی واثرات اجتماعی دراز مدت در جامعه ، بیشتر از سایر بلایای طبیعی بوده است .همچنین تمایز این پدیده با سایر بلایای طبیعی در این است که برخلاف سایر بلایا این پدیده بتدریج ودر یک دوره زمانی نسبتاً طولانی عمل کرده واثرات آن ممکن است پس از چند سال وبا تأخیر بیشتری نسبت به سایر حوادث طبیعی ظاهر شود.

 

در آیه 155 سوره بقره سخن از خشکسالی و قحطی به میان آمده است و خدا از آن به عنوان وسیله ای برای آزمایش انسانها و کفاره گناهان یاد کرده است. " ولنبلونکم بشیء من الخوف والجوع و نقص من الاموال و الانفس والثمرات و بشرالصابرین ":و بى تردید شما را به چیزى اندک از ترس و گرسنگى و کاهش بخشى از اموال و کسان و محصولات [ نباتى یا ثمرات باغ زندگى از زن و فرزند ] آزمایش می کنیم . و صبرکنندگان را بشارت ده. در آیه 96 سوره اعراف آمده است:" ولوان اهل القری ءامنوا واتقوا لفتحنا علیهم برکت من السماء و الارض ولکن کذبو فاخذناهم بما کانوا یکسبون": اگر این مردم به درستی ایمان می آوردند وتقوا را پیشه خود می ساختند. ما هم برکات اسمان و زمین را برآنها نازل می کردیم؛ ولی آنان خدارا تکذیب کردند و بر اثر این اعمال زشتشان گرفتار مجازات الهی(قحطی و خشکسالی) شدند.

همچنین در سوره نحل آیه 112 جنین آمده است: ".و ضرب الله مثلا قریة کانت ءامنة مطمئنه یاتیها رزقها رغدا من کل مکان فکفرت بانعم الله فاذاقها الله لباس الجوع والخوف بما کانوا یصنعون":و خداوند برای آنان که کفران نعمت می کنند مثلی زده است: منطقه ای بود آباد ودارای امنیت که مردمش با اطمینان و آرامش در آن زندگی می کردند. هموراه روزی آنها از هر طرف می رسید، اما اینها به جای سپاس نعمت، کفران نمودند و خداوند هم به خاطر این کارشان طعم گرسنگی و ترس را به آنها چشانید روایات فراوانی درباره پدیده خشکسالی وجود دارد که گاهی به صورت کلی گناهان ریشه عمده قحطی قلمداد شده اند.

امام باقر (ع) می فرمایند: ای مردم بدانید باران در هیچ سالی از سال دیگر کمتر نیست، اما نزول آن به مشیت و اراده خداوند است؛ زیرا اگر قومی گناه کنند، خداوند متعال بارانی را که برای آنها مقدر شده است بر غیر آنها نازل می کند.

حضرت علی (ع) در این باره می فرمایند: خداوند بندگانش را به هنگامی که کارهای زشت انجام دهند به کمبود میوه ها و منع نزول برکات و بستن درهای خیرات ، گرفتار می کند.

گاهی در روایات به گناهان خاصی به عنوان اساسی ترین عوامل خشکسالی اشاره شده است:

1- کم فروشی : مولا علی (ع) می فرمایند: هرگاه مردم کم فروشی کنند، خداوند آنان را به قحطی و خشکسالی گرفتار می کند.
2- منع زکات: رسول اکرم (ص) می فرمایند: هر گاه مردم زکات مالشان را ندهند، خداوند هم برکات را از کشاورزی و میوه ها و معدن آنها بر می دارد
3- دروغ: امام رضا (ع) می فرمایند: وقتی والیان امر ( فرمانروایان) دروغ بگویند، باران نازل نمی شود.
امام خمینی (قدس سره) در این باره فرموده اند: منشاء قحطی و خشکسالی اموری است از جمله: شیوع گناهان- کفران نعمت – منع حقوق( مثل خمس و زکات)- کم فروشی – ظلم- خیانت- ترک امر به معروف ونهی از منکر – حکم به ناحق و هر جیزی که سبب خشم خدا شود.

علت وقوع بلایا و راه پیشگیری و پذیرش آنها از نگاه قرآن و احادیث
فیلسوفانِ دین، شر را به دو نوع " شر طبیعی" و" شر انسانی"( یا اخلاقی) تقسیم می کنند . شر طبیعی شامل تمام بلایایی می شود که طبیعتِ خروشان بر سر آدمی می آورد مانند زلزله ای مهیب، آتش فشان، سیل و یا ناقص الخلقگیِ مادرزادی ؛ شر انسانی نیز مانند قتل عامِ گروهی از انسان های بی گناه یا تجاوز به عنف و ... . این تلقی که خداوند مردمان گناه کار را به وسیله ی فرستادن بلایای طبیعی عذاب می کند ، ریشه ای دینی دارد و در متون آسمانی ادیان توحیدی می توان نمونه هایی از آن را سراغ گرفت.

در آیه 79 سوره نساء آمده آست:" ما اصابک من حسنة فمن الله و ما اصابک من سیئة فمن نفسک ومن ارسلناک للناس رسولا و کفی بالله شهیدا": هر خیری که به تو رسد از جانب خداست و هر شری که به تو رسد از جانب خود توست و برای تو پیامبرانی فرستادیم و خدا شاهد و کافی است. آیه 11 سوره رعد نیز می فرماید" ...ان الله لا یغیر ما بقوم ختی یغیروا ما به انفسهم ...": خداوند چیزی را که از آن مردمی است دگرگون نکند تا آن مردم خود دگرگون شوند.

همچنین در آیه 53 سوره انفال اشاره شده است که: ذلک بان الله لم یک مغیرا نعمة انعمها علی قوم حتی یغیروا ما بانفسهم وان الله سمیع علیم .این [ کیفر سخت به سبب این است که خدا بر آن نیست که نعمتى را که به قومی عطا کرده [ به عذاب و نقمت ] تغییر دهد تا زمانى که آنان آنچه را در خود [ از عقاید حقّه ، حالات پاک و اخلاق حسنه اى که ] دارند [ به کفر ، شرک ، عصیان و گناه ] تغییر دهند ; و یقیناً خدا شنوا و داناست. ایه 117 سوره هود هم چنین می فرماید:" و ماکان ربک لیهلک القری بظلم و اهلها مصلحون": و پروردگارت بر آن نبوده است که شهرهایى را در حالى که مردمش درست کارند ، ظالمانه هلاک کند .در آیه 45 سوره یونس هم آمده است: " ان الله لا یظلم الناس شیئاولکن الناس انفسهم یظلمون": بدرستیکه خدا به مردم ظلم نمیکند بلکه خودشان به خود ظلم میکنند. بنابراین به روشنی می توان دریافت علت اصلی بر هم خوردن نظام اصلی طبیعت و حادث شدن وقایع خانمان برانداز طبیعی چیزی جز گناه و معصیت خود انسانها واز یاد بردن خالق هستی و دل سپردن به امور دنیایی نیست که دراین زمان اذن و اراده خداوند بر این امر حاکم می گردد که ملت گنه کار را عذاب و به تعبیری دیگر از کرده خویش آگاه نماید .چنانچه در سوره عصر صریحا اشاره به این نکته شده است که انسان در خسارت و زیان است مگر اینکه به خدا ایمان آورد و کارهای شایسته انجام دهد و دیگران را به براستی و درستی و صبر وشکیبایی سفارش نماید. این درحالی است که انسان از این آیات عظیم الهی که براستی روشنگر راه زندگی و نجات بخش او از تمامی خسارات و زیانهای جانی و مالی است غافل است و به همین دلیل در سوره نحل از او چنین نام برده شده است: خلق الانسان من نطفة فاذا هو خصیم مبین.

با این وجود خداوند در زمان رخ دادن این وقایع باز هم بندگان هرچند گنه کار خویش را فراموش نمی نماید و آنان را به صبر و شکیبایی فرا می خواند : ولنبلونکم بشی من الخوف والجوع والنفس والثمرات وبشر الصبرین.الذین اذااصابتهم مصیبةقالوا انا لله وانا الیه راجعون": بى تردید شما را به چیزى اندک از ترس و گرسنگى و کاهش بخشى از اموال و کسان و محصولات [ نباتى یا ثمرات باغ زندگى از زن و فرزند ] آزمایش می کنیم . و صبرکنندگان را بشارت ده . همان کسانى که چون بلا و آسیبى به آنان رسد گویند : ما مملوک خداییم و یقیناً به سوى او بازمی گردیم( 155 و 156 بقره).در واقع قادر متعال سوانح و بلایای طبیعی را مشخصا آزمایش قلمداد می نماید تا بازماندگان این حوادث، با درس گرفتن از این وقایع و دست کشیدن از گناه وآلودگی مانع وقوع مجدد آنها شوند و با دعوت آنان به صبر(الله مع الصابرین) این امید را به آنها می دهد که خدایی هست و نازل کننده عذاب ، سرچشمه رحت است و بندگانش را تنها نمی گذارد(انااقرب من حبل الورید). چنانچه امام علی (ع) در باره این حوداث نیز فرموده اند:گنهکاران از گنه دست بکشند واهل توبه، توبه کنند و روشن ضمیران پند گیرند. مقام معظم رهبری نیز در این زمینه در پیام به زلزله زدگان استان گیلان چنین فرموده اند: افراد بشر با حوادث طبیعی امتحان می شوند. ما باید همت کنیم و کشور را علیه جور کامل بسازیم. در حقیقت همه این حوادث طبیعی امتحان خداست و مسلمان صحیح و سالم آن کسی است که وقتی حادثه ای بوجود آمد با تلاش و نیر و فعالیت آن حادثه را جبران کند. صبر در برابر حوادث تلخ اجر بزرگی دارد . کسانی که عزیزانی را از دست داده اند بدانند خدای متعال درمقابل این مصیبت و این سوز غم برای آنها اجر بزرگ در نظر گرفته است. البته شرط اش همین است که صبر کنید و ناشکری نکنید. گاهی خداوند پله های ترقی را بوسیله بلا بالا میبرد . گاهی بلا به ظاهر بد است ولی بعد پرده های غیب کنار می رود و رشد و ترقی فرامی رسد.
 منصوره قوام عربانی

منابع
-1 آیتی، عبدالمجید.( 1382 ). قرآن مجید، انتشارت سروش
-2 تازه کام،شعبان و شیخی، علیرضا.( 1379 ).علوم کشاورزی ومنابع طبیعی در متون اسلامی، انتشارات دانشگاه علوم
کشاورزی و منابع طبیعی گرگان.
3 - طباطبایی، محمد حسین.( 1363 ).ترجه تفسیر المیزان، دفتر انتشارات اسلامی.
-4 مجلسی، محمدباقر.( 1396 ه.ق).بحارالانوار،انتشارات مکتبه الاسلامیه.
-5 معادیخواه، عبدالمجید.( 1374 ). خورشید بی غروب/ نهج البلاغه،نشره ذره.
-6 مکارم شیرازی، ناصر.( 1374 ).تفسیر نمونه، انتشارات دارالکتاب الاسلامیه.
-7 الموسوی الخمینی، روح الله.( 1401 ).تحریر الوسیله، موسسه النشر الاسلامی التابعه الجامعه المدرسین.
-8 هاشمی رفسنجانی، اکبر وهمکاران.( 1376 ).تفسیر راهنما، مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.__