احکام وضو

                                                                                      

کسى که در کارهاى وضو و شرایط آن مثل پاک بودن آب و غصبى نبودن آن خیلى شک مى‏کند، باید به شک خود اعتنا نکند.

٣٠٠ اگر شک کند که وضوى او باطل شده یا نه، بنا مى‏گذارد که وضوى او باقى است. ولى اگر بعد از بول استبراء نکرده و وضو گرفته باشد و بعد از وضو رطوبت ازاو بیرون آید که نداند بول است‏یا چیز دیگر، وضوى او باطل است.

٣٠١ کسى که شک دارد وضو گرفته یا نه، باید وضو بگیرد.

٣٠٢ کسى که مى‏داند وضو گرفته و حدثى هم از او سر زده مثلا بول کرده، اگر نداند کدام جلوتر بوده، چنانچه پیش از نماز است باید وضو بگیرد و اگر در بین نماز است باید نماز را بشکند و وضو بگیرد، و اگر بعد از نماز است باید وضو بگیرد و باید نمازى را که خوانده دوباره بخواند.

٣٠٣ اگر بعد از نماز شک کند که وضو گرفته یا نه، نماز او صحیح است، ولى باید براى نمازهاى بعد وضو بگیرد.

٣٠٤ اگر در بین نماز شک کند که وضو گرفته یا نه، نماز او باطل است و باید وضو بگیرد و نماز را بخواند.

٣٠٥ اگر بعد از نماز شک کند که قبل از نماز وضوى او باطل شده یا بعد از نماز، نمازى که خوانده صحیح است. 

                                                 باقی نکات در ادامه مطلب 

انسان مرضى دارد که بول او قطره قطره مى ریزد یا نمى‏تواند از بیرون آمدن غائط خوددارى کند، چنانچه یقین دارد که از اول وقت نماز تا آخر آن به مقدار وضو گرفتن و نماز خواندن مهلت پیدا مى‏کند، باید نماز را در وقتى که مهلت پیدا مى‏کند بخواند. و اگر مهلت او به مقدار کارهاى واجب نماز است باید در وقتى که مهلت دارد فقط کارهاى واجب نماز را بجا آورد و کارهاى مستحب آن مانند اذان و اقامه و قنوت را ترک نماید.

٣٠٧ اگر به مقدار وضو و نماز مهلت پیدا نمى‏کند و در بین نماز چند دفعه بول از او خارج مى‏شود، وضوى اول کافى است. ولى چنانچه مرضى دارد که در بین نماز چند مرتبه غائط از او خارج مى‏شود که اگر بخواهد بعد از هر دفعه وضو بگیرد سخت نیست، باید ظرف آبى پهلوى خود بگذارد و هر وقت غائط از او خارج شد وضو بگیرد و بقیه نماز را بخواند.

٣٠٨ کسى که غائط او طورى پى در پى از او خارج مى‏شود که وضو گرفتن بعداز هر دفعه براى او سخت است، اگر بتواند مقدارى از نماز را با وضو بخواند،باید براى هر نماز یک وضو بگیرد.

٣٠٩ کسى که بول پى در پى از او خارج مى‏شود، اگر در بین دو نماز قطره بولى‏از او خارج نشود، مى‏تواند با یک وضو هر دو نماز را بخواند. و قطره‏هایى که بین نماز.خارج مى‏شود، اشکال ندارد.

٣١٠ کسى که بول یا غائط پى در پى از او خارج مى‏شود، اگر نتواند هیچ مقدار از نماز را با وضو بخواند، مى‏تواند چند نماز را با یک وضو بخواند، مگر اختیارا بول یا غائط کند، یا چیز دیگرى که وضو را باطل مى‏کند پیش آید.

٣١١ اگر مرضى دارد که نمى‏تواند از خارج شدن باد جلوگیرى کند، باید به وظیفه کسانى که نمى‏توانند از بیرون آمدن غائط خوددارى کنند، عمل نماید.

٣١٢ کسى که غائط پى در پى از او خارج مى‏شود، باید براى هر نمازى وضو بگیرد و و فورا مشغول نماز شود. ولى براى بجا آوردن سجده و تشهد فراموش شده و نماز احتیاط که باید بعد از نماز انجام داد، در صورتى که آنها را بعد از نماز فورا بجا بیاورد، وضو گرفتن لازم نیست.

٣١٣ کسى که بول او قطره قطره مى ریزد باید براى نماز به وسیله کیسه‏اى که‏در آن، پنبه یا چیز دیگرى است که از رسیدن بول به جاهاى دیگر جلوگیرى مى‏کند، خود را حفظ نماید. و احتیاط واجب آن است که پیش از هر نماز مخرج بول را که نجس شده آب بکشد. و نیز کسى که نمى‏تواند از بیرون آمدن غائط خوددارى کند،چنانچه ممکن باشد، باید به مقدار نماز از رسیدن غائط به جاهاى دیگر جلوگیرى نماید.و احتیاط واجب آن است که اگر مشقت ندارد، براى هر نماز مخرج غائط را آب بکشد.

٣١٤ کسى که نمى‏تواند از بیرون آمدن بول و غائط خوددارى کند، در صورتى که ممکن باشد و مشقت و زحمت و خوف ضرر نداشته باشد، باید به مقدار نماز از خارج شدن بول و غائط جلوگیرى نماید. و بنابر احتیاط واجب اگر چه خرج داشته باشد، بلکه اگر مرض او به آسانى معالجه شود، خود را معالجه نماید.

٣١٥ کسى که نمى‏تواند از بیرون آمدن بول و غائط خوددارى کند، بعد از آن که مرض او خوب شد، لازم نیست نمازهایى را که در وقت مرض مطابق وظیفه‏اش خوانده قضا نماید. ولى اگر در بین وقت نماز مرض او خوب شود، باید نمازى را که در آن وقت‏خوانده دوباره بخواند.

چیزهایى که باید براى آنها وضو گرفت

٣١٦ براى شش چیز وضو گرفتن واجب است: اول: براى نمازهاى واجب غیر از نماز میت. دوم: براى سجده و تشهد فراموش شده، اگر بین آنها و نماز حدثى از او سر زده مثلا بول کرده باشد. سوم: براى طواف واجب خانه کعبه. چهارم: اگر نذر یا عهد کرده یا قسم خورده باشد که وضو بگیرد. پنجم: اگر نذر کرده باشد که جایى از بدن خود را به خط قرآن برساند. ششم: براى آب کشیدن قرآنى که نجس شده یا بیرون آوردن آن از مستراح و مانند آن، در صورتى که مجبور باشد دست‏یا جاى دیگر بدن خود را به خط قرآن برساند. ولى چنانچه معطل شدن به مقدار وضو بى احترامى به قرآن باشد، باید بدون این که وضو بگیرد، قرآن را از مستراح و مانند آن بیرون آورد، یا اگر نجس شده آب بکشد، و تا ممکن است از دست گذاشتن به خط قرآن خوددارى کند.

٣١٧ مس نمودن خط قرآن یعنى رساندن جایى از بدن به خط قرآن براى کسى که وضو ندارد، حرام است. ولى اگر قرآن را به زبان فارسى یا به زبان دیگر ترجمه کند،مس آن اشکال ندارد.

٣١٨ جلوگیرى کردن بچه و دیوانه از مس خط قرآن واجب نیست. ولى اگر مس نمودن آنان بى احترامى به قرآن باشد، باید از آنان جلوگیرى کنند.

٣١٩ کسى که وضو ندارد حرام است اسم خداوند متعال را به هر زبانى نوشته شده باشد، مس نماید. و همچنین است بنابر احتیاط واجب مس اسم مبارک پیغمبر و امام و حضرت زهرا علیهم السلام.

٣٢٠ اگر پیش از وقت نماز به قصد اینکه با طهارت باشد وضو بگیرد یا غسل کند، صحیح است. و نزدیک وقت نماز هم اگر به قصد مهیا بودن براى نماز وضو بگیرد، اشکال ندارد.

٣٢١ کسى که یقین دارد وقت داخل شده اگر نیت وضوى واجب کند و بعد از وضو بفهمد وقت داخل نشده، وضوى او صحیح است.

٣٢٢ مستحب است انسان براى نماز میت و زیارت اهل قبور و رفتن به مسجد و حرم امامان علیهم السلام وضو بگیرد، و همچنین براى همراه داشتن قرآن و خواندن و نوشتن آن و نیز براى مس حاشیه قرآن و براى خوابیدن، وضو گرفتن مستحب است و نیز مستحب است کسى که وضو دارد دوباره وضو بگیرد. و اگر براى یکى از این کارها وضو بگیرد هر کارى را که باید با وضو انجام داد، مى‏تواند بجا آورد، مثلا مى‏تواند با آن وضو نماز بخواند.

چیزهایى که وضو را باطل مى‏کند

٣٢٣ هفت چیز وضو را باطل مى‏کند: اول: بول. دوم: غائط. سوم: باد معده و روده که از مخرج غائط خارج شود. چهارم: خوابى که به واسطه آن چشم نبیند و گوش نشنود. ولى اگر چشم نبیند و گوش بشنود وضو باطل نمى‏شود. پنجم: چیزهایى که عقل را از بین مى‏برد، مانند دیوانگى و مستى و بیهوشى. ششم: استحاضه زنان، که بعدا گفته مى‏شود. هفتم: کارى که براى آن باید غسل کرد مانند جنابت.

احکام وضوى جبیره

چیزى که با آن زخم و شکسته را مى‏بندند و دوایى که روى زخم و مانند آن مى‏گذارند جبیره نامیده مى‏شود.

٣٢٤ اگر در یکى از جاهاى وضو زخم یا دمل یا شکستگى باشد، چنانچه روى آن باز است و آب براى آن ضرر ندارد، باید به طور معمول وضو گرفت.

٣٢٥ اگر زخم یا دمل یا شکستگى در صورت و دستها است و روى آن باز است و آب ریختن روى آن ضرر دارد، اگر اطراف آن را بشوید کافى است. ولى چنانچه کشیدن دست تر بر آن ضرر ندارد، بهتر آن است که دست تر بر آن بکشد و بعد پارچه پاکى روى آن بگذارد و دست تر را روى پارچه هم بکشد. و اگر این مقدار هم ضرر دارد یا زخم نجس است و نمى‏شود آب کشید، باید اطراف زخم را به طورى که‏در وضو گفته شد، از بالا به پایین بشوید و بنابر احتیاط مستحب پارچه پاکى روى زخم بگذارد و دست تر روى آن بکشد. و اگر گذاشتن پارچه ممکن نیست‏شستن اطراف زخم کافى است و در هر صورت تیمم لازم نیست.

٣٢٦ اگر زخم یا دمل یا شکستگى در جلوى سر یا روى پاها است و روى آن باز است چنانچه نتواند آن را مسح کند باید پارچه پاکى روى آن بگذارد و روى پارچه را با ترى آب وضو که در دست مانده مسح کند و بنابر احتیاط مستحب تیمم هم بنماید و اگر گذاشتن پارچه ممکن نباشد، باید بجاى وضو تیمم کند و بهتر است‏یک وضو بدون مسح هم بگیرد.

٣٢٧ اگر روى دمل یا زخم یا شکستگى بسته باشد، چنانچه بازکردن آن ممکن است و زحمت و مشقت هم ندارد و آب هم براى آن ضرر ندارد، باید روى آن را باز کند و وضو بگیرد، چه زخم و مانند آن در صورت و دستها باشد، یا جلوى سر و روى پاها.

٣٢٨ اگر زخم یا دمل یا شکستگى در صورت یا دستها باشد و بشود روى آن را باز کرد، چنانچه ریختن آب روى آن ضرر دارد و کشیدن دست تر ضرر ندارد، واجب است دست تر روى آن بکشد.

٣٢٩ اگر نمى‏شود روى زخم را باز کرد ولى زخم و چیزى که روى آن گذاشته پاک است و رسانیدن آب به زخم ممکن است و ضرر و زحمت و مشقت هم ندارد،باید آب را به روى زخم برساند، و اگر زخم یا چیزى که روى آن گذاشته نجس است،چنانچه آب کشیدن آن و رساندن آب به روى زخم ممکن باشد بدون زحمت و مشقت،باید آن را آب بکشد و موقع وضو آب را به زخم برساند، و در صورتى که آب براى زخم ضرر دارد، یا آن که رساندن آب به روى زخم ممکن نیست‏یا زخم نجس است‏و نمى‏شود آن را آب کشید، باید اطراف زخم را بشوید و اگر جبیره پاک است‏روى آن را مسح کند، و اگر جبیره نجس است‏یا نمى‏شود روى آن را دست تر کشید،مثلا دوایى است که به دست مى‏چسبد، پارچه پاکى را به طورى که جزء جبیره حساب شود، روى آن بگذارد و دست تر روى آن بکشد و اگر این هم ممکن نیست احتیاط واجب آن است که وضو بگیرد و تیمم هم بنماید.

٣٣٠ اگر جبیره تمام صورت یا تمام یکى از دستها فرا گرفته باشد باز احکام جبیره جارى و وضوى جبیره‏اى کافى است، ولى اگر معظم اعضاى وضو را گرفته باشد، بنابر احتیاط، باید جمع نماید بین عمل جبیره و تیمم، اگر چه کفایت تیمم در این صورت بعید نیست.

٣٣١ اگر جبیره تمام اعضاى وضو را گرفته باشد، باید تیمم بنماید.

٣٣٢ کسى که در کف دست و انگشتها جبیره دارد و در موقع وضو دست تر روى آن کشیده است مى‏تواند سر و پا را با همان رطوبت مسح کند یا از جاهاى دیگر وضو رطوبت بگیرد.

٣٣٣ اگر جبیره تمام پهناى روى پا را گرفته ولى مقدارى از طرف انگشتان و مقدارى از طرف بالاى پا باز است، باید جاهایى که باز است روى پا را و جایى که جبیره است روى جبیره را مسح کند.

٣٣٤ اگر در صورت یا دستها چند جبیره باشد، باید بین آنها را بشوید. و اگر جبیره‏ها در سر یا روى پاها باشد، باید بین آنها را مسح کند. و در جاهایى که جبیره است باید بدستور جبیره عمل نماید.

٣٣٥ اگر جبیره بیشتر از معمول اطراف زخم را گرفته و برداشتن آن ممکن نیست، باید به دستور جبیره عمل کند، و بنابر احتیاط واجب تیمم هم بنماید واگر برداشتن جبیره ممکن است باید جبیره را بردارد، پس اگر زخم در صورت و دست است اطراف آن را بشوید و اگر در سر یا روى پاها است اطراف آن را مسح کند و براى جاى زخم به دستور جبیره عمل نماید.

٣٣٦ اگر در جاى وضو زخم و جراحت و شکستگى نیست، ولى به جهت دیگرى آب براى همه دست و صورت ضرر دارد، باید تیمم کند و احتیاط مستحب آن است که وضوى جبیره‏اى هم بگیرد، ولى اگر براى مقدارى از دست و صورت ضرر دارد چنانچه اطراف آن را بشوید کافى بودن بعید نیست، ولى احتیاط به تیمم ترک نشود.

٣٣٧ اگر جایى از اعضاى وضو را رگ زده است و نمى‏تواند آن را آب بکشد یا آب براى آن ضرر دارد، اگر روى آن بسته است، باید به دستور جبیره عمل کند. و اگر معمولا باز است‏شستن اطراف آن کافى است.

٣٣٨ اگر در جاى وضو یا غسل چیزى چسبیده است که برداشتن آن ممکن نیست، یا به‏قدرى مشقت دارد که نمى‏شود تحمل کرد، باید به دستور جبیره عمل کند.

٣٣٩ غسل جبیره‏اى مثل وضوى جبیره‏اى است، ولى بنابر احتیاط واجب بایدآن را ترتیبى به جا آوردند نه ارتماسى.

٣٤٠ کسى که وظیفه او تیمم است، اگر در بعضى از جاهاى تیمم او زخم یا دمل یا شکستگى باشد، باید به دستور وضوى جبیره‏اى، تیمم جبیره‏اى نماید.

٣٤١ کسى که باید با وضو یا غسل جبیره‏اى نماز بخواند چنانچه بداند که تا آخر وقت عذر او برطرف نمى‏شود، مى‏تواند در اول وقت نماز بخواند. ولى اگر امید دارد که تا آخر وقت عذر او برطرف شود، احتیاط واجب آن است که صبر کند واگر عذر او برطرف نشد در آخر وقت نماز را با وضو یا غسل جبیره‏اى بجا آورد.

٣٤٢ اگر انسان براى مرضى که در چشم اوست موى چشم خود را بچسباند، باید وضو و غسل را جبیره‏اى انجام دهد، و احتیاط آن است که تیمم هم بنماید.

٣٤٣ کسى که نمى‏داند وظیفه‏اش تیمم است‏یا وضوى جبیره‏اى بنابر احتیاط واجب باید هر دو را بجا آورد.

٣٤٤ نمازهایى را که انسان با وضوى جبیره‏اى خوانده، صحیح است و بعداز آن که عذرش برطرف شد، براى نمازهاى بعد هم نباید وضو بگیرد، ولى اگر براى آنکه نمى‏دانسته تکلیفش جبیره است‏یا تیمم هر دو را انجام داده باشد، باید براى نمازهاى بعد وضو بگیرد.

غسلهاى واجب هفت است: اول: غسل جنابت. دوم: غسل حیض. سوم: غسل نفاس. چهارم: غسل استحاضه. پنجم: غسل مس میت. ششم: غسل میت. هفتم: غسلى که به واسطه نذر و قسم و مانند اینها واجب مى‏شود.

احکام جنابت

٣٤٥ به دو چیز انسان جنب مى‏شود: اول: جماع. دوم: بیرون آمدن منى، چه در خواب باشد یا بیدارى، کم باشد یا زیاد، با شهوت باشد یا بى‏شهوت، با اختیار باشد یا بى‏اختیار.

٣٤٦ اگر رطوبتى از انسان خارج شود و نداند منى است‏یا بول یا غیر اینها چنانچه با شهوت و جستن بیرون آمده و بعد از بیرون آمدن آن بدن سست‏شده،آن رطوبت‏حکم منى دارد، و اگر هیچ یک از این سه نشانه یا بعضى از اینها را نداشته باشد، حکم منى ندارد. ولى در زن و مریض، لازم نیست آن آب با جستن بیرون آمده باشد، بلکه اگر با شهوت بیرون آمده باشد، در حکم منى است و لازم نیست بدن او سست‏شود.

٣٤٧ اگر از مردى که مریض نیست، آبى بیرون آید که یکى از سه نشانه‏اى را که در مساله پیش گفته شد داشته باشد و نداند نشانه‏هاى دیگرى را داشته یا نه،چنانچه پیش از بیرون آمدن آن آب وضو نداشته، باید وضو بگیرد.

٣٤٨ مستحب است انسان بعد از بیرون آمدن منى بول کند، و اگر بول نکند و بعداز غسل رطوبتى از او بیرون آید، که نداند منى است‏یا رطوبت دیگر حکم منى دارد.

٣٤٩ اگر انسان جماع کند و به اندازه ختنه‏گاه یا بیشتر داخل شود، در زن باشد یا در مرد، در قبل باشد یا در دبر، بالغ باشند یا نابالغ اگر چه منى بیرون نیاید هر دو جنب مى‏شوند.

٣٥٠ اگر شک کند که به مقدار ختنه‏گاه داخل شده یا نه، غسل بر او واجب نیست.

٣٥١ اگر نعوذ بالله حیوانى را وطى کند یعنى با او نزدیکى نماید و منى از او بیرون آید غسل تنها، کافى است. و اگر منى بیرون نیاید، چنانچه پیش از وطى وضو داشته باز هم غسل تنها کافى است، و اگر وضو نداشته، احتیاط واجب آن است که غسل کند، وضو هم بگیرد.

٣٥٢ اگر منى از جاى خود حرکت کند و بیرون نیاید یا انسان شک کند که منى ازاو بیرون آمده یا نه غسل بر او واجب نیست.

٣٥٣ کسى که نمى‏تواند غسل کند ولى تیمم برایش ممکن است، بعد از داخل شدن وقت نماز، بدون جهت با عیال خود نزدیکى کند، اشکال دارد. ولى اگر براى لذت بردن یا ترس از براى خودش باشد اشکال ندارد.

٣٥٤ اگر در لباس خود منى ببیند و بداند که از خود او است و براى آن غسل نکرده، باید غسل کند و نمازهایى را که یقین دارد بعد از بیرون آمدن منى خوانده قضا کند، ولى نمازهایى را که احتمال مى‏دهد بعد از بیرون آمدن آن منى خوانده، لازم نیست قضا نماید.

چیزهایى که بر جنب حرام است

٣٥٥ پنج چیز بر جنب حرام است: اول: رساندن جایى از بدن به خط قرآن یا به اسم خدا و اسامى مبارکه پیامبران و امامان علیهم‏السلام، به احتیاط واجب حکم اسم خدا را دارد. دوم: رفتن در مسجدالحرام و مسجد پیغمبر صلى الله علیه و آله و سلم، اگر چه از یک در داخل و از در دیگر خارج شود. سوم: توقف شود، یا براى برداشتن چیزى برود مانعى ندارد. و احتیاط واجب آن است که در حرم امامان هم توقف نکند. چهارم: گذاشتن چیزى در مسجد. پنجم: خواندن سوره‏اى که سجده واجب دارد و آن چهار سوره است: اول: سوره سى و دوم قرآن (الم تنزیل) دوم: سوره چهل و یکم (حم سجده) سوم: سوره پنجاه و سوم (و النجم) چهارم: سوره نود و ششم (اقرا) و اگر یک حرف را به قصد یکى از این چهار سوره هم بخواند حرام است.

چیزهاى که بر جنب مکروه است

٣٥٦ نه چیز بر جنب مکروه است: اول و دوم: خوردن و آشامیدن، ولى اگر وضو بگیرد مکروه نیست. سوم: خواندن بیشتر از هفت آیه از سوره‏هایى که سجده واجب ندارد. چهارم: رساندن جایى از بدن به جلد و حاشیه و بین خطهاى قرآن. پنجم: همراه داشتن قرآن. ششم: خوابیدن، ولى اگر وضو بگیرد یا به واسطه نداشتن آب، بدل از غسل تیمم کند، مکروه نیست. هفتم: خضاب کردن به حنا و مانند آن. هشتم: مالیدن روغن به بدن. نهم: جماع کردن بعد از آن که محتلم شده،یعنى در خواب منى از او بیرون آمده است.

غسل جنابت

٣٥٧ غسل جنابت به خودى خود مستحب است، و براى خواندن نماز واجب و مانند آن واجب مى‏شود. ولى براى نماز میت و سجده شکر و سجده‏هاى واجب قرآن غسل جنابت لازم نیست.

٣٥٨ لازم نیست در وقت غسل نیت کند که غسل واجب یا مستحب مى‏کنم و اگر فقط به قصد قربت‏یعنى براى انجام فرمان خداوند عالم غسل کند، کافى است.

٣٥٩ اگر یقین کند وقت نماز شده و نیت غسل واجب کند بعد معلوم شود که پیش از وقت غسل کرده، غسل او صحیح است.

٣٦٠ غسل را چه واجب باشد و چه مستحب، به دو قسم مى‏شود انجام داد ترتیبى و ارتماسى.

غسل ترتیبى

٣٦١ در غسل ترتیبى باید به نیت غسل، اول سر و گردن، بعد طرف راست،بعد طرف چپ بدن را بشوید. و اگر عمدا یا از روى فراموشى یا به واسطه ندانستن مساله به این ترتیب عمل نکند، غسل او باطل است.

٣٦٢ نصف ناف و نصف عورت را باید با طرف راست بدن و نصف دیگر را باید با طرف چپ بشوید، بلکه بهتر است تمام ناف و عورت با هر دو طرف شسته شود.

٣٦٣ براى آنکه یقین کند هر سه قسمت، یعنى سر و گردن و طرف راست و طرف چپ را کاملا غسل داده، باید هر قسمتى را که مى‏شوید مقدارى از قسمتهاى دیگر را هم با آن قسمت بشوید. بلکه احتیاط مستحب آن است که تمام طرف راست گردن را با طرف راست بدن، و تمام طرف چپ گردن را با طرف چپ بدن بشوید.

٣٦٤ اگر بعد از غسل بفهمد جایى از بدن را نشسته و نداند کجاى بدن است، باید دوباره غسل کند.

٣٦٥ اگر بعد از غسل بفهمد مقدارى از بدن را نشسته، چنانچه از طرف چپ باشد شستن همان مقدار کافى است، و اگر از طرف راست باشد، باید بعد از شستن آن مقدار، دوباره طرف چپ را بشوید. و اگر از سر و گردن باشد، باید بعد از شستن آن مقدار، دوباره طرف راست و بعد طرف چپ را بشوید.

٣٦٦ اگر پیش از تمام شدن غسل، در شستن مقدارى از طرف چپ شک کند،شستن همان مقدار کافى است. ولى اگر بعد از اشتغال به شستن طرف چپ در شستن طرف راست‏یا مقدارى از آن شک کند یا بعد از اشتغال به شستن طرف راست در شستن سر و گردن یا مقدارى از آن شک نماید، نباید اعتنا کند.

غسل ارتماسى

٣٦٧ در غسل ارتماسى اگر به نیت غسل ارتماسى به تدریج در آب فرو رود تا تمام بدن زیر آب رود غسل او صحیح است، و احتیاط آن است که یک دفعه زیر آب رود.

٣٦٨ در غسل ارتماسى اگر همه بدن زیر آب باشد و بعد از نیت غسل، بدن را حرکت دهد، غسل او صحیح است.

٣٦٩ اگر بعد از غسل ارتماسى بفهمد به مقدارى از بدن آب نرسیده، چه جاى آن را بداند یا نداند، باید دوباره غسل کند.

٣٧٠ اگر براى غسل ترتیبى وقت ندارد و براى ارتماسى وقت دارد باید غسل ارتماسى کند.

٣٧١ کسى که روزه واجب گرفته یا براى حج‏یا عمره احرام بسته، نمى‏تواند غسل ارتماسى کند. ولى اگر از روى فراموشى غسل ارتماسى کند، صحیح است.

احکام غسل کردن

٣٧٢ در غسل ارتماسى باید تمام بدن پاک باشد، ولى در غسل ترتیبى پاک بودن تمام بدن لازم نیست. و اگر تمام بدن نجس باشد و هر قسمتى را پیش از غسل دادن آن قسمت آب بکشد، کافى است.

٣٧٣ عرق جنب از حرام نجس نیست و کسى که از حرام جنب شده اگر با آب گرم هم غسل کند، صحیح است.

٣٧٤ اگر در غسل به اندازه سر مویى از بدن نشسته بماند، غسل باطل است،ولى شستن جاهایى از بدن که دیده نمى‏شود، مثل توى گوش و بینى، واجب نیست.

٣٧٥ جایى را که شک دارد از ظاهر بدن است‏یا از باطن آن، شستن آن لازم نیست، ولى احتیاط در شستن است.

٣٧٦ اگر سوراخ جاى گوشواره و مانند آن به قدرى گشاد باشد که داخل آن دیده شود، باید آن را شست و اگر دیده نشود شستن داخل آن لازم نیست.

٣٧٧ چیزى را که مانع رسیدن آب به بدن است، باید برطرف کند. و اگر پیش از آن که یقین کند برطرف شده غسل نماید، غسل او باطل است.

٣٧٨ اگر موقع غسل شک کند، چیزى که مانع از رسیدن آب باشد، در بدن او هست‏یا نه، چنانچه شکش منشا عقلایى داشته باشد، باید وارسى کند تا مطمئن شود که مانعى نیست.

٣٧٩ در غسل باید موهاى کوتاهى را که جزو بدن حساب مى‏شود، بشوید و بنابر احتیاط شستن موهاى بلند هم لازم مى‏باشد.

٣٨٠ تمام شرطهایى که براى صحیح بودن وضو گفته شد، مثل پاک بودن آب و غصبى نبودن آن، در صحیح بودن غسل هم شرط است ولى در غسل لازم نیست بدن را از بالا به پایین بشوید، و نیز در غسل ترتیبى، لازم نیست بعد از شستن هر قسمت فورا قسمت دیگر را بشوید، بلکه اگر بعد از شستن سر و گردن مقدارى صبر کند و بعد طرف راست را بشوید و بعد از مدتى طرف چپ را بشوید، اشکال ندارد. ولى کسى که نمى‏تواند از بیرون آمدن بول و غائط خوددارى کند، اگر به اندازه‏اى که غسل کند و نماز بخواند، بول و غائط از او بیرون نمى‏آید، چنانچه وقت تنگ باشد، بایدهر قسمت را فورا بعد از قسمت دیگر غسل دهد و بعد از غسل هم فورا نماز بخواند. و همچنین است‏حکم زن مستحاضه که بعدا گفته مى‏شود.

٣٨١ کسى که قصد دارد پول حمامى را ندهد یا بدون اینکه بداند حمامى راضى است بخواهد نسیه بگذارد، اگر چه بعد حمامى را راضى کند، غسل او باطل است.

٣٨٢ اگر حمامى راضى باشد که پول حمام نسیه بماند ولى کسى که غسل مى‏کند قصدش این باشد که طلب او را ندهد، یا از مال حرام بدهد، غسل او صحیح است.

٣٨٣ اگر بخواهد پول حرام یا پولى که خمس آن را نداده به حمامى بدهد، غسل او باطل است.

٣٨٤ اگر مخرج غائط را در آب خزینه تطهیر کند و پیش از غسل شک کند که چون در خزینه تطهیر کرده حمامى به غسل کردن او راضى است‏یا نه، غسل او باطل است،مگر اینکه پیش از غسل حمامى را راضى کند.

٣٨٥ اگر شک کند که غسل کرده یا نه، باید غسل کند. ولى اگر بعد از غسل شک کند که غسل او درست بوده یا نه، لازم نیست دوباره غسل نماید.

٣٨٦ اگر در بین غسل حدث اصغر از او سر زند مثلا بول کند، غسل باطل نمى‏شود.

٣٨٧ هرگاه به خیال این که به اندازه غسل و نماز وقت دارد براى نماز غسل کند، اگر چه بعد از غسل بفهمد که به اندازه غسل وقت نداشته، غسل او صحیح است.

٣٨٨ کسى که جنب شده اگر شک کند غسل کرده یا نه، نمازهایى را که خوانده صحیح است، ولى براى نمازهاى بعد باید غسل کند.

٣٨٩ کسى که چند غسل بر او واجب است مى‏تواند به نیت همه آنها یک غسل به جا آورد، یا آنها را جدا جدا انجام دهد.

٣٩٠ کسى که جنب است، اگر بر جایى از بدن او آیه قرآن یا اسم خداوند متعال نوشته شده باشد، حرام است دست به آن نوشته بگذارد. و اگر بخواهد غسل کند باید آب را طورى به بدن برساند که دست او به نوشته نرسد.

٣٩١ کسى که غسل جنابت کرده، نباید براى نماز وضو بگیرد، ولى با غسلهاى دیگر نمى‏شود نماز خواند و باید وضو هم گرفت.

استحاضه

یکى از خونهایى که از زن خارج مى‏شود، خون استحاضه است. و زن را در موقع دیدن خون استحاضه، مستحاضه مى‏گویند.

٣٩٢ خون استحاضه در بیشتر اوقات زرد رنگ و سرد است و بدون فشار و سوزش بیرون میاید و غلیظ هم نیست، ولى ممکن است گاهى سیاه یا سرخ و گرم و غلیظ باشد و با فشار و سوزش بیرون آید.

٣٩٣ استحاضه سه قسم است: قلیله و متوسطه و کثیره. استحاضه قلیله آن است که خون، پنبه‏اى را که زن داخل فرج مى‏نماید سوراخ نکند و از طرف دیگر ظاهر نشود. استحاضه متوسطه آن است که خون در پنبه فرو رود و از طرف دیگر ظاهر شود، ولى به دستمالى که معمولا زنها براى جلوگیرى از خون مى‏بندند، جارى نشود. استحاضه کثیره آن است که خون از پنبه به دستمال جارى شود.

احکام استحاضه

٣٩٤ در استحاضه قلیله باید زن براى هر نماز یک وضو بگیرد و ظاهر فرج را هم اگر خون به آن رسیده، آب بکشد و بنابر احتیاط واجب پنبه را عوض کند یا آب بکشد.

٣٩٥ اگر پیش از نماز یا در بین نماز، خون استحاضه متوسطه ببیند، باید براى آن نماز غسل کند.

٣٩٦ در استحاضه کثیره علاوه بر کارهاى استحاضه متوسطه که در مساله پیش گفته شد، باید براى هر نماز دستمال را عوض کند، یا آب بکشد و یک غسل براى نماز ظهر و عصر و یکى براى نماز مغرب و عشا به جا آورد، و بین نماز ظهر و عصر فاصله نیندازد. و اگر فاصله بیندازد باید براى نماز عصر دوباره غسل کند. و نیز اگر بین نماز مغرب و عشا فاصله بیندازد، باید براى نماز عشا دوباره غسل نماید.

٣٩٧ اگر خون استحاضه، پیش از وقت نماز هم بیاید، اگر چه زن براى آن خون، وضو و غسل را انجام داده باشد، بنابر احتیاط واجب باید در موقع نماز وضو و غسل را بجا آورد.

٣٩٨ مستحاضه متوسطه و کثیره که باید وضو بگیرد و غسل کند، هر کدام را اول بجا آورد، صحیح است. ولى بهتر آن است که اول وضو بگیرد.

٣٩٩ اگر استحاضه قلیله زن، بعد از نماز صبح متوسطه شود، باید براى نماز ظهر و عصر غسل کند. و اگر بعد از نماز ظهر و عصر متوسطه شود، باید براى نماز مغرب و عشا غسل نماید.

٤٠٠ اگر استحاضه قلیله یا متوسطه زن بعد از نماز صبح کثیره شود، باید براى نماز ظهر و عصر یک غسل، و براى نماز مغرب و عشا غسل دیگرى بجا آورد. و اگربعد از نماز ظهر و عصر کثیره شود، باید براى نماز مغرب و عشا غسل نماید.

٤٠١ مستحاضه کثیره یا متوسطه اگر پیش از داخل شدن وقت نماز براى نماز غسل کند، غسل او باطل است. بلکه اگر نزدیک اذان صبح براى نماز شب غسل کند و نماز شب را بخواند، احتیاط واجب آن است که بعد از داخل شدن صبح، دوباره غسل و وضو را بجا آورد.

٤٠٢ زن مستحاضه، براى هر نمازى چه واجب باشد و چه مستحب، باید وضو بگیرد. و نیز اگر بخواهد نمازى را که خوانده احتیاطا دوباره بخواند، یا بخواهد نمازى را که تنها خوانده است دوباره با جماعت بخواند، باید تمام کارهایى را که براى استحاضه گفته شد انجام دهد. ولى براى خواندن نماز احتیاط و سجده فراموش شده و تشهد فراموش شده و سجده سهو، اگر آنها را بعد از نماز فورا بجا آورد، لازم نیست کارهاى استحاضه را انجام دهد.

٤٠٣ زن مستحاضه بعد از آن که خونش قطع شد، فقط براى نماز اولى که مى‏خواند،باید کارهاى استحاضه را انجام دهد و براى نمازهاى بعد لازم نیست

٤٠٤ اگر زن نداند استحاضه او چه قسم است، موقعى که مى‏خواهد نماز بخواند، بنابر احتیاط واجب مقدارى پنبه داخل فرج نماید و کمى صبر کند و بیرون آورد و بعد از آن که فهمید استحاضه او کدام یک از آن سه قسم است کارهایى را که براى آن قسم دستور داده شده انجام دهد، ولى اگر بداند تا وقتى که مى‏خواهد نماز بخواند استحاضه او تغییر نمى‏کند، پیش از داخل شدن وقت هم مى‏تواند خود را وارسى نماید.

٤٠٥ زن مستحاضه اگر پیش از آنکه خود را وارسى کند، مشغول نماز شود، چنانچه قصد قربت داشته و به وظیفه خود عمل کرده مثلا استحاضه‏اش قلیله بوده و به وظیفه استحاضه قلیله عمل نموده، نماز او صحیح است. و اگر قصد قربت نداشته یا عمل او مطابق وظیفه‏اش نبوده، مثل آنکه استحاضه او متوسطه بوده و به وظیفه قلیله رفتار کرده، نماز او باطل است.

٤٠٦ زن مستحاضه اگر نتواند خود را وارسى نماید، باید به آنچه مسلما وظیفه اوست عمل کند، مثلا اگر نمى‏داند استحاضه او قلیله است‏یا متوسطه، باید کارهاى استحاضه قلیله را انجام دهد، و اگر نمى‏داند متوسطه است‏یا کثیره، باید کارهاى استحاضه متوسطه را انجام دهد. ولى اگر بداند سابقا کدام یک از آن سه قسم بوده،باید به وظیفه همان قسم رفتار نماید.

٤٠٧ اگر خون استحاضه در باطن باشد و بیرون نیاید، وضو و غسل باطل نمى‏شود.و اگر بیرون بیاید، هر چند کم باشد، وضو و غسل را به تفصیلى که گذشت باطل مى‏کند.

٤٠٨ زن مستحاضه اگر بعد از نماز خود را وارسى کند و خون نبیند اگر چه بداند دوباره خون مى‏آید، با وضویى که دارد مى‏تواند نماز بخواند.

٤٠٩ زن مستحاضه اگر بداند از وقتى که مشغول وضو یا غسل شده، خونى از او بیرون نیامده و تا بعد از نماز هم خون در داخل فرج نیست و بیرون نمى‏آید، مى‏تواند خواندن نماز را تاخیر بیندازد.

٤١٠ اگر مستحاضه بداند که پیش از گذشتن وقت نماز به کلى پاک مى‏شود یا به‏اندازه خواندن نماز، خون بند مى‏آید، باید صبر کند و نماز را در وقتى که پاک است بخواند.

٤١١ اگر بعد از وضو و غسل، خون در ظاهر قطع شود و مستحاضه بداند که اگر نماز را تاخیر بیندازد، به مقدارى که وضو و غسل و نماز را به جا آورد، به کلى پاک مى‏شود، باید نماز را تاخیر بیندازد و موقعى که به کلى پاک شد، دوباره وضو و غسل را بجا آورد و نماز را بخواند. و اگر وقت نماز تنگ شد، لازم نیست وضو و غسل را دوباره به جا آورد، بلکه با وضو و غسلى که دارد، مى‏تواند نماز بخواند.

٤١٢ مستحاضه کثیره و متوسطه وقتى به کلى از خون پاک شد باید غسل کند.ولى اگر بداند از وقتى که براى نماز پیش، مشغول غسل شده دیگر خون نیامده لازم نیست دوباره غسل نماید.

٤١٣ مستحاضه قلیله بعداز وضو، و مستحاضه کثیره و متوسطه بعد از غسل و وضو باید فورا مشغول نماز شود، ولى گفتن اذان و اقامه و خواندن دعاهاى قبل از نماز اشکال ندارد. و در نماز هم مى‏تواند کارهاى مستحب مثل قنوت و غیر آن را بجاآورد.

٤١٤ زن مستحاضه اگر بین غسل و نماز فاصله بیندازد، باید دوباره غسل کند و بلافاصله مشغول نماز شود. ولى اگر خون در داخل فضاى فرج نیاید، غسل لازم نیست.

٤١٥ اگر خون استحاضه زن جریان داشته باشد و قطع نشود، چنانچه براى او ضرر نداشته باشد، باید پیش از غسل و بعد از آن به وسیله پنبه از بیرون آمدن خون جلوگیرى کند. ولى اگر همیشه جریان ندارد، فقط باید بعد از وضو و غسل از بیرون آمدن خون جلوگیرى نماید. و چنانچه کوتاهى کند و خون بیرون آید، باید دوباره کسل کند و وضو هم بگیرد و اگر نماز هم خوانده، باید دوباره بخواند.

٤١٦ اگر در موقع غسل خون قطع نشود، غسل صحیح است. ولى اگر در بین غسل،استحاضه متوسطه کثیره شود، واجب است چنانچه مشغول غسل ترتیبى یا ارتماسى‏بوده همان را از سر بگیرد.

٤١٧ احتیاط واجب آن است که زن مستحاضه در تمام روزى که روزه است، به‏مقدارى که مى‏تواند از بیرون آمدن خون جلوگیرى کند.

٤١٨ روزه زن مستحاضه‏اى که غسل بر او واجب مى‏باشد، در صورتى صحیح است که در روز غسلهایى را که براى نمازهاى روزش واجب است، انجام دهد. و نیز بنابر احتیاط واجب باید غسل نماز مغرب و عشاى شبى که مى‏خواهد فرداى آن را روزه بگیرد بجا آورد. ولى اگر براى نماز مغرب و عشا غسل نکند و براى خواندن نماز شب پیش از اذان صبح غسل نماید و در روز هم غسلهایى را که براى نمازهاى روزش واجب است بجا آورد، روزه او صحیح است.

٤١٩ اگر بعد از نماز عصر مستحاضه شود و تا غروب غسل نکند، روزه او صحیح است.

٤٢٠ اگر استحاضه قلیله زن پیش از نماز متوسطه یا کثیره شود، باید کارهاى متوسطه یا کثیره را که گفته شد انجام دهد. و اگر استحاضه متوسطه، کثیره شود بایدکارهاى استحاضه کثیره را انجام دهد. و چنانچه براى استحاضه متوسطه غسل کرده باشد، فایده ندارد و باید دوباره براى کثیره غسل کند.

٤٢١ اگر در بین نماز، استحاضه متوسطه زن کثیره شود، باید نماز را بشکند و براى استحاضه کثیره غسل کند و وضو بگیرد و کارهاى دیگر آن را انجام دهد و همان نماز را بخواند. و اگر براى هیچ کدام از غسل و وضو وقت ندارد، باید دو تیمم کند، یکى بدل از غسل و دیگرى بدل از وضو. و اگر براى یکى از آنها وقت ندارد،باید عوض آن تیمم کند و دیگرى را بجا آورد. ولى اگر براى تیمم هم وقت ندارد،نمى‏تواند نماز را بشکند، و باید نماز را تمام کند، و بنابر احتیاط واجب قضا نماید. و همچنین است اگر در بین نماز استحاضه قلیله او متوسطه یا کثیره شود.

٤٢٢ اگر در بین نماز، خون بند بیاید و مستحاضه نداند که در باطن هم قطع شده یا نه، چنانچه بعد از نماز بفهمد قطع شده بوده، باید وضو و غسل و نماز را دوباره بجا آورد.

٤٢٣ اگر استحاضه کثیره زن متوسطه شود، باید براى نماز اول، عمل کثیره و براى نمازهاى بعد، عمل متوسطه را بجا آورد. مثلا اگر پیش از نماز ظهر استحاضه کثیره متوسطه شود، باید براى نماز ظهر غسل کند و براى نماز عصر و مغرب و عشا فقط وضو بگیرد. ولى اگر براى نماز ظهر غسل نکند و فقط به مقدار نماز عصر وقت داشته باشد، باید براى نماز عصر غسل نماید. و اگر براى نماز عصر هم غسل نکند،باید براى نماز مغرب غسل کند. و اگر براى آن هم غسل نکند و فقط به مقدار نماز عشا وقت داشته باشد، باید براى عشا غسل نماید.

٤٢٤ اگر پیش از هر نماز خون مستحاضه کثیره قطع شود و دوباره بیاید، براى‏هر نماز باید یک غسل بجا آورد. ولى اگر بعد از غسل و پیش از نماز قطع شود، چنانچه وقت تنگ باشد که نتواند غسل کند و نماز را در وقت بخواند، با همان غسل مى‏تواند نماز را بخواند و همین طور است‏حکم وضو.

٤٢٥ اگر استحاضه کثیره قلیله شود، باید براى نماز اول عمل کثیره و براى نمازهاى بعد عمل قلیله را انجام دهد. و نیز اگر استحاضه متوسطه قلیله شود، باید براى نماز اول، عمل متوسطه و براى نمازهاى بعد عمل قلیله را بجا آورد.

٤٢٦ اگر مستحاضه یکى از کارهایى را که بر او واجب مى‏باشد حتى عوض کردن پنبه را ترک کند، نمازش باطل است.

٤٢٧ مستحاضه قلیله اگر بخواهد غیر از نماز کارى انجام دهد، که شرط آن وضو داشتن است، مثلا بخواهد جایى از بدن خود را به خط قرآن برساند، باید وضو بگیرد، و وضویى که براى نماز گرفته کافى نیست، بنابر احتیاط واجب.

٤٢٨ سوره‏اى که سجده واجب دارد براى زن مستحاضه اشکال ندارد، ولى نزدیکى شوهر با او بنابر احتیاط واجب در صورتى حلال مى‏شود که غسل کند، اگر چه کارهاى دیگرى را که براى نماز واجب است، مثل وضو و عوض کردن پنبه و دستمال انجام نداده باشد.

٤٢٩ اگر زن در استحاضه کثیره یا متوسطه بخواهد پیش از وقت نماز جایى از بدن خود را به خط قرآن برساند، باید غسل کند و وضو هم بگیرد.

٤٣٠ نماز آیات بر مستحاضه واجب است. و باید براى نماز آیات هم کارهایى را که براى نماز یومیه گفته شد، انجام دهد.

٤٣١ هرگاه در وقت نماز یومیه نماز آیات بر مستحاضه واجب شود، اگر چه بخواهد هر دو را پشت‏سر هم به جا آورد، باید براى نماز آیات هم تمام کارهایى را که براى نماز یومیه او واجب است، انجام دهد. و احتیاط واجب آن است که هر دو را با یک غسل و وضو به جا نیاورد.

٤٣٢ اگر زن مستحاضه بخواهد نماز قضا بخواند، باید براى هر نماز کارهایى را که براى نماز ادا بر او واجب است بجا آورد.

٤٣٣ اگر زن بداند خونى که از او خارج مى‏شود خون زخم نیست و شرعا حکم حیض و نفاس را ندارد، بنابر احتیاط واجب باید به دستور استحاضه عمل کند.بلکه اگر شک داشته باشد که خون استحاضه است‏یا خونهاى دیگر، چنانچه نشانه آنها را نداشته باشد، بنابر احتیاط واجب باید کارهاى استحاضه را انجام دهد. 

  ( اگر در مورد احکام وضو سوالی برایتان پیش آمد  

             درقسمت نظرات سوال کنید.....) 

غسلهاى واجب