انسان باید برای هر عمل خود حجت شرعی داشته باشد

انسان باید برای هر عمل خود حجت شرعی داشته باشد/ تقلید هم باید محققانه باشد

آیت‌الله جوادی آملی گفت: انسان یا پیش‌رو است یا دنباله‌رو، یا مرجع است یا مقلد، هر رشته‌ای که دارد باید عالمانه و محققانه باشد؛ فضای دین فضای علم است، هر کس در هر شرایطی هست باید برای عملش حجت داشته باشد.
 

به گزارش در انتظار یار  به نقل از راسخون، آیت‌الله عبدالله جوادی آملی پیش از ظهر امروز در مسجد اعظم قم در ادامه تفسیر سوره مبارکه عنکبوت با اشاره به آیه «خَلَقَ اللَّهُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ بِالْحَقِّ إِنَّ فِی ذَلِکَ لَآیَةً لِّلْمُؤْمِنِینَ» گفت: عالم با حق خلق شده است، خداوند بازیگر نیست و اهل دنیا را به بازی گرفتن حکمت است، اینکه ما انسان‌ها را مانند ملائکه همواره به علم و عبادت دعوت کنیم شدنی نیست؛ انسان یک سلسله رفاه، خوراک و ... می‌خواهد که این‌ها با سرگرمی همراه است، نمی‌شود انسان را به طور دائم به علم و سرگرمی دعوت کرد.

وی افزود: آفریدن اسباب بازی برای خردسالان حکمت است نه این‌که آن آفریننده بازی‌گر باشد، آن مراحل پنج‌گانه سوره حدید که فرمود «اعْلَمُوا أَنَّمَا الْحَیَاةُ الدُّنْیَا لَعِبٌ وَلَهْوٌ وَزِینَةٌ وَ تَفَاخُرٌ بَیْنَکُمْ وَ تَکَاثُرٌ فِی الْأَمْوَالِ وَالْأَوْلَادِ» عناوین اعتباری است و مخلوق خدا نیست، نه جزو آسمان است و نه جزو زمین، این‌که من به این سمت برسم یا نرسم و نام من بالا برود این‌ها بازی است.
 مفسر برجسته قرآن کریم اظهار داشت: خدا از طرفی فرمود ما بازیگر نیستیم و نیز فرمود بخشی از دنیا بازیچه است. مانند این دو طایفه از آیات در نهج‌البلاغه آمده است؛ دنیا هرگز گورستان، بیمارستان و شکست‌ها را مخفی نکرده است، او چه کاری باید می‌کرد که شما بگویید فریب نداد، دنیا اگر مدرسه را نشان داد بیمارستان را هم نشان داد، زشتی‌ها را نشان داد و زیبایی‌ها را هم نشان داد.
 وی با اشاره به این‌که آنان که فریب نخوردند در همین دنیا به ولایت رسیدند، ابراز داشت: اگر دنیا فقط زیبایی‌ها را نشان می‌داد متاع غرور بود، اما هم زیبایی‌ها را نشان داد هم زشتی‌ها را و برخی فقط زیبایی‌ها را دیدند، دنیا مانند کوهی است که اگر انسان 80 سال زندگی کند نیمی از عمر خود را از کوه بالا می‌رود و لذت بیشتری می‌برد، اما وقتی به قله رسید نوبت نیمه دیگر عمر است، دوران غرامت و بیماری و مریض‌داری است.

 دنیا غنیمت‌ها و غرامت‌هایش را با هم نشان می‌دهد
 آیت‌الله جوادی آملی اظهار داشت: دنیا هم پیرمردان را نشان می‌دهد هم جوانانی که در نیرومندی قرار دارند، منتها ما غافل هستیم و فقط دوران غنیمت را می‌بینیم و دوران غرامت را در نمی‌یابیم؛ اگر دنیا دوران غنیمت را نشان دهد و دوران غرامت را نشان ندهد فریب می‌شود.
 وی با اشاره به بخشی از خطبه 157 نهج‌البلاغه گفت: مسافر ره توشه می‌خواهد، جایی می‌رود که نه از رابطه خبری هست و نه از ضابطه؛ ما در دنیا احتیاجات فراوان داریم و حوایج خود را با رابطه و ضابطه فراهم می‌کنیم؛ وقتی به آن دنیا رفتیم این احتیاجات با همه لوازم و نیازها وجود دارد اما نه از رابطه خبری هست و نه از ضابطه؛ امام می‌فرماید بارهایتان را ببندید مانند این‌که در فرودگاه هستید و نمی‌دانید کی باید از این دنیا بروید.
 عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم با اشاره به خطبه 223 نهج البلاغه اظهار داشت: اولیا و انبیا، صدیقین و شهدا و صلحا از این دنیا به رستگاری رسیدند، این دنیا جای تجارت‌خانه است و بدی ندارد؛ پس می‌توان گفت دو طایفه از روایات در بیان نورانی حضرت امیر(ع) است که آن نیز باید جمع شود؛ در حکمت 131 نیز به این موضوع اشاره شده است «ان الدنیا دار صدق لمن صدقها ... و دار غنى لمن تزود منها، و دار موعظة لمن اتعظ بها، مسجد احباء الله و مصلى ملائکة الله و مهبط وحى الله و متجر اولیاء الله» بازگشت مذمت دنیا به خود انسان است. این انسان است که برداشت سوء از آن می‌کند.

 همه مغالطات لفظی و معنوی را شیاطین القا می‌کنند
 وی با اشاره به آیه «وَلَا تُجَادِلُوا أَهْلَ الْکِتَابِ إِلَّا بِالَّتِی هِیَ أَحْسَنُ» ادامه داد: گاهی انسان حرف بد می‌زند و گاه بد حرف می‌زند؛ گاه یک حرفش خوب است دیگری بد؛ گاه هر دو خوب است و گاه هر دو خوب‌تر، خداوند می‌فرماید با اهل کتاب به خوب‌ترین وجه جدال کنید؛ مبادا حرف سست و بی‌برهان بزنید، حرفی نزن که ممکن است عده‌ای بپسندند اما مطابق وحی نیست، در دعوت ابتدایی خداوند «ادْعُ إِلِى سَبِیلِ رَبِّکَ بِالْحِکْمَةِ وَالْمَوْعِظَةِ الْحَسَنَةِ» اما در مباحثه بهترین روش را انتخاب کنید.
 آیت‌الله جوادی آملی بیان داشت: هر گفت‌وگو و گفتمانی اصل مشترک می‌خواهد، گاه وجه مشترکی وجود ندارد، آنان که به ظاهر وحی را قبول دارند و مبتلا به تثنیه و تثلیث هستند وجه مشترکی با مسلمانان ندارند؛ « إِلَّا الَّذِینَ ظَلَمُوا مِنْهُمْ» با کسانی که ظلم در عقیده دارند، وجه مشترکی ندارید که صحبت کنید.
 وی ادامه داد: در سوره اعراف به نداشتن این وجه مشترک اشاره می‌کند و در سوره مبارکه انعام اشاره می‌کند که «وَإِنَّ الشَّیَاطِینَ لَیُوحُونَ إِلَى أَوْلِیَآئِهِمْ لِیُجَادِلُوکُمْ» همه مغالطات لفظی و معنوی را شیاطین القا می‌کنند و با شما مجادله می‌کنند، این مجادله‌های باطل است اما جدال‌پذیر نیست، اما مجادله با اهل‌کتاب که اصل خدا و توحید خدا را پذیرفته‌اند اصول مشترک و پیش‌فرض دارند و این‌ها قابل بحث است.

 اسلام دین علم است
 استاد عالی حوزه علمیه قم با قرائت آیه «وَقُولُوا آمَنَّا بِالَّذِی أُنزِلَ إِلَیْنَا وَأُنزِلَ إِلَیْکُمْ وَإِلَهُنَا وَإِلَهُکُمْ وَاحِدٌ وَنَحْنُ لَهُ مُسْلِمُونَ» اظهار داشت: با اهل‌کتاب مشترکات فراوان داریم و باید بحث کنیم که قرآن حق است یا نه؟ قرآن هم اعجاز دارد، شما به دلیل اعجاز، تورات و انجیل را پذیرفتید، خدا نفرمود به کتاب ما ایمان بیاورید بلکه گفته به آیات ما ایمان بیاورید؛ «مِّلَّةَ أَبِیکُمْ إِبْرَاهِیمَ» اهل یهود و کتاب و نصاری، ملت پدرتان حضرت ابراهیم(ع) را بپذیرید برای این‌که دلیل مشترک است و آن‌گاه مدلول هم مشترک خواهد بود.
 وی با اشاره به آیه 3 سوره حج «وَمِنَ النَّاسِ مَن یُجَادِلُ فِی اللَّهِ بِغَیْرِ عِلْمٍ وَیَتَّبِعُ کُلَّ شَیْطَانٍ مَّرِیدٍ» و آیه 8 این سوره «وَمِنَ النَّاسِ مَن یُجَادِلُ فِی اللَّهِ بِغَیْرِ عِلْمٍ وَلَا هُدًى وَلَا کِتَابٍ مُّنِیرٍ» اظهار داشت: انسان باید حرف بی‌برهان نزند، اگر مقلد است باید در تقلید محقق باشد؛ تابع هرکس نشود؛ به دنبال هر صدایی که بلند شد نرود، اگر عالم است عالم محقق باشد؛ برخی پس‌رو بدون علم هستند.
 آیت‌الله جوادی آملی اظهار داشت: اگر امام و پیش‌رو هستید محقق باشید، اگر دنباله‌رو هستید هم محقق باشید؛ بعضی‌ها پیش‌رو هستند و به این فکر نیستند که چه کسی به دنبال آنها راه افتاده است؛ انسان یا پیش‌رو است یا دنباله‌رو، یا مرجع است یا مقلد، هر رشته‌ای که دارد باید عالمانه و محققانه باشد؛ فضای دین، فضای علم است، همان‌طور که نظام تکوین بر اساس مصالح حق ساخته شده است، در مسائل تدوین و شریعت، کل اصول و فروع علم است، هر کس در هر شرایطی هست باید برای عملش حجت داشته باشد.